Fused Prismatic Diffracted Model- By F.W. Riggs

 Fused Prismatic Diffracted Model, F.W. Riggs द्बारा प्रतिपादित विकासको एउटा सिद्धान्त हो । यसलाई विषयवस्तु अनुसार विभिन्न दृष्टिकोणबाट अध्ययन गर्न सकिन्छ । यहाँ हामीहरु सार्वजनिक प्रशासनको विकासका आयामबाट चर्चा गर्नेछौँ ।

सार्वजनिक प्रशासनको विकास मानव विकासको इतिहास जत्तिकै पुरानो छ । समाज विभिन्न चरण र अवस्थाहरु पार गर्दै विकासको उच्चतम विन्दुतर्फ वहन्छ । यसै क्रममा सार्वजनिक प्रशासनको विकास पनि Fused-Prismatic हुँदै Diffracted अवस्थासम्म पुग्दछ ।

उदाहरणका लागि, माथिको चित्रमा सुरुमा प्रिज्ममा प्रकाशको एउटै किरण White light छिरेको देखाइएको छ, जुन Fused Society को उदाहरण हो । यस्तै Prism भएको चरणमा प्रकाश आवर्तन गरेसँगै प्रकाश विभिन्न किरणहरुमा छरिएको छ । जसलाई समाजको विकासको वीच्चको अवधिका रुपमा हेरिन्छ । Prism बाट प्रकाश बाहिर आएसँगै प्रकाशका किरणहरु विभिन्न रुङ्गका किरणहरुमा बाँडिएका छन । जसलाई समाज विकासको उच्चतम अवस्थाका रुपमा हेरिन्छ ।

यस्तै माथि चित्रमा देखाईएको जस्तै प्रशासनको विकासको सुरुवाति चरणमा एउटै कार्यालय वा संरचानाले सवै कार्यहरु गर्ने गर्दछ । जस्तै गाउँपालिका वा नगरपालिकाहरुले सबै प्रकारका कार्यहरु एउटै संरचना वा संस्थाबाट कार्यसम्पादन गर्दछन । विकासको सुरुवाती चरणमा समाजका सवै गतिविधिहरु हेर्ने सरकार मात्रै एउटा संरचना थियो । समाजको विकाससँगै सरकारका कार्यहरुलाई विभिन्न मन्त्रालयहरु स्थापना गरेर सोहि विषयगत मन्त्रालयद्बारा सम्पादन गर्न थालियो । यो सार्वजनिक विकासको मध्यतम् अवस्था हो । मन्त्रालयको प्रभावकारिता तथा कार्यसम्पादनलाई थप सशक्त बनाउन आवश्यकता अनुसार थप विभाग र इकाइ कार्यालयहरुमा बाँडेर कार्यसम्पाद गर्न थालियो । कुनै विशेष प्रकारको मात्र कार्य सम्पादन गर्न विशिष्टिकृत प्रशासनिक संरचना स्थापना भएको अवस्था Riggs मोडेलको Diffracted अवस्था हो । यस मोडेलका Fused-Prismatic-Diffracted अवस्थाले हाम्रो समाज वा प्रशासनको क्रमश अविकसित-विकासोन्मुख-विकास भएको अवस्थालाई जनाउँदछ ।